Pensioenfonds ABP opent aanval op De Nederlandsche Bank

Eduard Bomhoff 18 december 2021 in Wynia's Week:

Het ABP pikt het niet meer. Voor de zoveelste keer eist De Nederlandsche Bank (DNB) dat het pensioenfonds de 900.000 oud-werknemers de bekende boodschap stuurt: ook volgend jaar mogen we uw pensioen niet aanpassen aan de geldontwaarding.

Voor de gemiddelde ABP-klant met een pensioen van 900 euro per maand, betekent dat een schade die sinds 2009 is opgelopen tot meer dan 250 euro per maand. Cumulatief hebben de pensionado’s bijna twee jaar pensioen ingeleverd door de achterstand over alle jaren sinds 2008.

Maar het ABP voegde een bericht toe: ‘Het verantwoordingsorgaan van ABP adviseerde negatief’. Volgens de werknemers en de gepensioneerden die daarin zijn gekozen is DNB nu echt te ver gegaan. Namens drie miljoen Nederlanders met pensioengeld bij het ABP hebben zij het vuur geopend en ik denk dat ze DNB gaan verslaan onder leiding van hun nieuwe CEO Harmen van Wijnen die aantreedt op 1 januari en van het bestuur nu al extra bevoegdheden heeft gekregen. Voor het eerst ben ik optimistisch, niet alleen door 5 procent inflatie die vraagt om compensatie, maar ook vanwege belangrijke nieuwe ontwikkelingen in het pensioendebat. Het ziet er slecht uit voor DNB en dus goed voor alle pensionado’s en deelnemers in de pensioenfondsen.

Vijf procent inflatie, een benzine prijs met cijfer 2 voor de komma (volgens de ANWB is zo’n 2 uniek in heel Europa waar prijzen schommelen rond 1,7 euro), recordprijzen voor aardgas en elektriciteit, en een winter die nog moet beginnen. Dat schreeuwt om aanpassing van de pensioenen, en ik denk daarom dat de politici, bang voor miljoenen boze kiezers, DNB in de komende koude januari onder de pomp houden totdat de pensioenen behoorlijk zijn gecorrigeerd.

Pieter Omtzigt lid 2e kamer uit zijn bezorgdheid over de pensioenen

Op 6 november organiseerde de groep rondom Kamerlid Pieter Omtzigt ook een bijeenkomst over pensioenen. Omtzigt is bezorgd dat DNB haar nieuwe stelsel wil doordrukken met de zoethouder dat de pensioenen misschien wel eerder kunnen worden aangepast als de Tweede Kamer snel akkoord gaat: ‘Snel een wet behandelen die gaat over de hervorming van €2000 miljard lijkt me geen goed idee’.

Rob de Brouwer (pensioenfonds Hoogovens) en Bernard van Praag (econometrist, lid KNAW, veel gepubliceerd over pensioenen) legden nog eens uit dat de pensioenen zonder bezwaar volledig kunnen worden gecorrigeerd voor de inflatie.

Pieter Omtzigt heeft op de bijeenkomst van 6 november al precies aangegeven wat dan het grote politieke gevaar is. DNB zal gezicht willen redden en dus beweren dat de pensioenen natuurlijk kunnen worden verhoogd als de Kamer maar snel instemt met het nieuwe stelsel. Maar dat zijn twee zaken die niets met elkaar van doen hebben en niet met chantage mogen worden gekoppeld.

Een goede dekkingsgraad betekent nog niet dat pensioenen weer geïndexeerd kunnen worden

Het gaat goed op de beurs en dat betekent dat het met veel pensioenfondsen goed gaat. Het roept de vraag op of, na 13 jaar, de pensioenen eindelijk mee kunnen stijgen met de inflatie. Toch kan dat moment nog wel even op zich laten wachten.

Al 13 jaar zijn er nauwelijks aanvullende pensioenen verhoogd. Tot grote ergernis van de vakbonden. "Alles wordt duurder, maar de pensioenen worden niet hoger", zegt Willem Noordman van vakbond FNV. Hij pleit ervoor dat pensioenfondsen waarmee het goed gaat, ook de mogelijkheid moeten krijgen in de wet om de pensioenen te gaan indexeren: aanpassen aan de prijsstijgingen.

Want nu de beurzen er goed voor staan, merken ook de pensioenfondsen dat. In ons land zijn zo'n 250 pensioenfondsen: 90 daarvan hebben een zogeheten dekkingsgraad van 110 procent. Dat wil zeggen dat ze voor iedere euro die ze verwachten uit te moeten geven, 1 euro en 10 cent in kas hebben.

Voor het eerst sinds jaren zouden ze daardoor de aanvullende pensioenen mee kunnen laten stijgen met de inflatie. Dat geldt voor bijvoorbeeld de pensioenfondsen voor de Detailhandel en de Bouw. Maar financieel commentator Martin Visser legt uit dat met de regels die nu gelden, veel pensioenfondsen nog niet mógen verhogen. "Dat staat nou eenmaal zo in de wet. Dan mag je pas verhogen als je er echt heel goed voor staat. Een dekkingsgraad van 110 is dan niet genoeg."

Hoop op verandering is er door het nieuwe pensioenstelsel, dat In 2027 ingaat. In het oude pensioenstelsel kreeg je op basis van je wat je afdroeg een vaste uitkering, maar in het nieuwe stelsel bepaalt de beleggingswinst hoe hoog je pensioen is. Je pensioen kan dus sneller stijgen, maar ook sneller dalen.

"Dan heeft, als het goed is, iedereen een pensioen dat meebeweegt met de beurs. Nu gaat het bijvoorbeeld goed, dan is jouw pensioen ook beter. Nu is het verband veel minder duidelijk. Straks kan je beter uitleggen waarom een pensioen wat hoger of lager is", zegt Visser.

Het plan was om de wet, en dus alle regels hieromheen, in 2021 klaar te hebben. Voor de tussenliggende periode zouden tijdelijk andere financiële regels gelden, waardoor de nieuwe regels vanaf 1 januari 2022 ook al konden worden toegepast. Maar: dit alles is één jaar uitgesteld.

"Het idee is nu dat komend jaar de nieuwe pensioenwet door de Tweede Kamer gaat. Die gaat dan beginnen op 1 januari 2023. Dan weten we ook wat de regels zijn voor de overgangsperiode. Dus welke regels er gaan gelden van 2023 tot aan 2027", zegt Visser. Pensioenfondsen hebben dan tot 2027 de tijd om alles in orde te maken.

Dat het nieuwe pensioenstelsel eraan komt en het feit dat het goed gaat op de beurs, wakkeren de discussie aan of de regels die nu in 2023 ingaan niet tóch in 2022 vast in kunnen gaan. Pensioenfondsen kunnen met de nieuwe regels namelijk wel gaan indexeren. Iets wat met de huidige regels, voor verschillende pensioenfondsen, niet kan.

In de Tweede Kamer gaan hier al stemmen voor op, maar een motie van Liane den Haan en DENK-fractievoorzitter Farid Azarkan om deze regels naar voren te haalde in de Kamer geen meerderheid.

Ondanks dat de motie om de soepelere regels naar voren te halen geen meerderheid kreeg, deed het ministerie wel een belangrijke toezegging. "Het kabinet ziet ook dat er iets moet gebeuren", zegt Martin Visser. Het ministerie beloofde dat als we in 2023 beginnen met de overgangsperiode naar een nieuw stelsel, de soepelere regels met terugwerkende kracht worden toegepast op 2022. "Als dat inderdaad zo is wil dat dus zeggen dat je de verhoging van je pensioen in 2022, in 2023 op je rekening krijgt."

Een jaar te laat, volgens Willem Noordman van vakbond FNV: "Mensen wachten al 13 jaar op indexatie van hun pensioen. Wij zijn er ermee eens dat die wetgeving zorgvuldig moet, maar de consquenties voor de gewone mens zijn nu te hoog. Deze mensen gingen ervan uit dat hun pensioen verhoogd zou worden."